Het Koningsduin
Kunst & Koningsduin wordt gehouden in het Noord-Hollands Duinreservaat in en nabij de oude duinvallei Vogelwater. Een deel van het gebied waardoor de wandelroute loopt, was onderdeel van het oude Landgoed Bakkum. In opdracht van onze toenmalige koning Willem I werd in 1829 een 1000 hectare groot landgoed aangelegd in de duinen, bestemd voor een rendabele landbouwonderneming. Naar het plan van de heer Gevers van Endegeest moest het duin omgetoverd worden tot een volwaardig landgoed met een landhuis, boerderijen met akkers er omheen, wegen, vaarten en bossen voor houtkap en de jacht. Een waar Koningsduin!
De ‘bouwerij’, ofwel akkerbouw, op het landgoed stond volledig in het teken van de ‘weierei’, wat we nu veeteelt zouden noemen. Oude boerderijen, gegraven vaarten, bosaanleg en vooral de sprekende oude veldnamen als Melkvlakweg, Van Wiedlaan, Rendorpweg en Herderslaan herinneren ons nog steeds aan het oude Koningsduin.
Tijdens de wandeling kom je twee in oude glorie herstelde duinboerderijen tegen die in vervlogen jaren deel uitmaakten van de vele ontginningen die de duinen rijk waren. Als eerste zie je de oude boerderij Zeeveld. Deze behoorde tot één van de zeven boerderijen die het koningsduin rijk was. Als tweede zie je het prachtige Berwout. Deze boerderij, gelegen aan de rand van vallei Vogelwater, is gebouwd in 1870 en was onderdeel van een ontginning uit 1862. De boerderij kijkt uit op het huidige Doornvlak.
In de oude vallei Vogelwater heeft het PWN twee natuurherstelprojecten gedaan; De Wei van Brasser en Het Doornvlak. Hiertussen ligt de Scheilaan, de gemeentegrens van Castricum en Bergen. Om de oude naam Vogelwater weer glans te geven, heeft het PWN de voormalige koninklijke duinakkers weer omgetoverd tot natte duinvalleien. Nu er door diverse oorzaken minder konijnen voorkomen in de duinen, zorgen Schotse Hooglanders en Exmoor pony’s voor begrazing van onder andere het Vogelwater.
De naald- en loofhoutbossen die je tijdens de wandeling tegenkomt zijn geen natuurlijke bossen. De meeste bossen zijn in de jaren dertig van de vorige eeuw aangeplant toen er grote werkeloosheid was onder de bevolking. Arbeiders uit de omgeving van Castricum, Egmond, Zaandam en Amsterdam werden door de toenmalige overheid verplicht voor extra geld te werken aan projecten van de overheid. Om de duizenden jonge boompjes die werden geplant een kans te geven, werd zwaar lichamelijk graaf- en spitwerk verricht. Naast Oostenrijkse en Corsicaanse dennen werden er voornamelijk zomereiken op de oude akkers van de ontginningen aangeplant.
Tussen de verschillende bossen ligt een onaangeroerd stuk open duin dat natuurlijk is gevormd door lage duintjes, ook wel nollen genoemd. Hier is het oude duinlandschap zichtbaar voordat duinontginningen en bosaanplant het beeld van de duinen veranderde. Op het door de eeuwen heen ontkalkte oude Melkvlak zie je nu zelfs heidestruiken. Dit is een plant die in de kalkarme duinen ten noorden van Egmond aan Zee algemeen voorkomt, maar op deze plek zeldzaam is.